باسمه تعالی

سلول

بسیار خب در این پست می‌خواهیم درباره‌ی سلول صحبت کنیم و ببینیم که دقیقاً چیه و از چه چیزهایی تشکیل شده!

پایین ترین سطحی که همه فعالیت های زیستی در آن انجام می‌شود و ویژگی های حیات را نشان می‌دهد سلول است،بدن همه جانداران از سلول تشکیل شده است و همچنین جانداران می‌توانند تک سلولی باشند یا پرسلولی.سلول واحد ساختاری و عملکردی حیات است به این معنی که بدن جانداران از سلول های متنوع و گوناگون تشکیل شده و اعمال حیاتی و زیستی بدن موجودات زنده توسط آن کنترل می‌شوند.

توانایی تقسیم شدن و تکثیر شدن دارند و این فرآیند اساس تولیدمثل،رشد و نمو و ترمیم در جانداران پرسلولی است.

نکته تستی:در جاندارن تک سلولی تقسیم سلولی اساس تولیدمثل است ولی اساس رشد و نمو نمی‌باشد مثلا کلنی ها که جزء ساده ترین جانداران پر سلولی می‌باشند.

سلولهای زنده ویژگی های مشترکی نیز باهم دارند مثلا در همه سلولها غشای پلاسمایی که عبور و مرور یا ورود و خروج مواد به درون یا خارج سلول را کنترل می‌کنند و همچنین ساختاری بنام DNA که اطلاعات ژنتیکی را درون خودش ذخیره می‌کند نیز جزء ساختار های مشترک در همه‌ی سلولهای جاندران می‌باشد.

نکته تستی: استثنا در این خصوص وجود دارد زیرا سلولهایی وجود دارند که DNA  ندارند مثل گلبول های قرمز اونم از نوع بالغ و همچنین سلولهای آوند آبکشی،ای سلول ها فاقد DNA می‌باشند.

سلول از چندین بخش کلی و چندین بخش جزئی تشکیل شده است.

بخش های جزئی :

1)غشای پلاسمایی:غشا پوششی است که دور تا دور سلول را احاطه می‌کند و دو نقش کلیدی دارد:اول اینکه از آن حفاظت می‌کند و دوم اینکه ورود وخروج مواد را کنترل می‌کند،در پست های آینده بصورت کاملا تخصصی و جزئی به بررسی غشای پلاسمایی خواهیم پرداخت.

نکته تستی:داشتن غشای پلاسمایی جزء ویژگی های مشترک همه سلولهاست.

2)سیتوپلاسم:مایعی که اندامک ها و ترکیبات درون سلولی را احاطه می‌کند،به عبارت بهتر،اندامک های درون سلولی درون این مایع شناور هستند،درون این مایع ترکیبات سلولی مثل:آب،نمک و املاح قرار دارد.

نکته تستی:سلولهای پروکاریوتی ابتدایی مانند باکتری ها،اندامک ندارند.

اندامک ها اجزای عملکردی سلول هستند.

3)DNA:سلولها برای بقا و عملکرد درست خود نیاز به برنامه ریزی هایی دارند که از سوی DNA برای سلول در نظر گرفته می‌شود.

در سلولهای پروکاریوت،هسته و اندامک وجود ندارد و DNA درون سیتوپلاسم است، در سلولهای یوکاریوت DNA درون هسته قرار می‌گیرد و اندامک ها نیز درون سیتوپلاسم قرار می‌گیرند.

آغازیان،گیاهان،قارچ ها،جانوران،سلولهای یوکاریوتی دارند.

نکته تستی:در سلولهای پروکاریوتی به دلیل اینکه هسته وجود ندارد تا DNA درون هسته قرار بگیرد،سیتوپلاسم درتماس مستقیم با DNA قرار دارد،اما در سلولهای یوکاریوت به علت اینکه DNA درون هسته قرار دارد، DNA توسط پوشش هسته از سیتوپلاسم جدا شده است.

اجزاء جزئی سلول شامل:

1)هسته:مرکز فرماندهی سلول است زیرا DNA را درون خودش قرار داده است و اطلاعات لازم برای زندگی سلول از DNA به اجزاء مختلف سلول مخابره می‌شود.

2)ریبوزوم:ساختاری بدون غشا می‌باشد که در همه سلولها وجود دارد و در پروتئین سازی دخالت دارد،ریبوزوم از دو بخش مجزای بزرگ و کوچک تشکیل شده است که با اتصال این دو بخش بزرگ و کوچک به یک دیگر ریبوزوم فعال تشکیل می‌شود.

3)شبکه آندوپلاسمی:یک اندامک مهم درون سلول می‌باشد که از دو بخش مختلف تشکیل شده است و وظایف مهمی در درون سلول بر عهده دارد.

شبکه آندوپلاسمی زبر:ریبوزوم هایی را روی سطح خود دارد،این بخش از شبکه آندوپلاسمی اتصال مستقیم با هسته دارد و در اعمالی مانند پروتئین سازی و غشا سازی نقش دارد.

شبکه آندوپلاسمی صاف:در روی سطحش ریبوروم ها وجود ندارند،نقش مهمی در تولید لیپید ها بر عهده دارد همچنین در تجزیه و خنثی کردن سم ها و ذخیره کلسیم نیز نقش دارد.

به این ترتیب با سلول،اندامک های آن و کارهاشون بصورت کلی آشنا شدیم

در پست های بعدی هر کدام از این اندام ها را بصورت تخصصی و بسیار جزئی بررسی خواهیم کرد و تصاویر زیبایی رو برای درک بهتر شما دانش آموزان گرامی در سایت قرار خواهم داد.

با آرزوی سلامتی و موفقیت